HISTORIA IMP

HISTORIA

Początki zmagań o Indywidualne Mistrzostwo Polski sięgają pierwszej połowy ubiegłego stulecia. Format turniejów indywidualnych utworzył się już po II Wojnie Światowej, wcześniej kilkukrotnie rywalizowano z podziałem na klasy.

W pierwszych turniejach zawodnicy ścigali się na przystosowanych motocyklach drogowych, w różnych klasach, w zależności od pojemności silnika. Taka sytuacja miała miejsce w trzech przedwojennych edycjach, w latach 1932, 1933 oraz 1935. Po II Wojnie Światowej wrócono do tego schematu w roku 1947, kiedy to rozegrano nawet osiem rund. Była to jednak ostatnia edycja Indywidualnych Mistrzostw Polski w takim formacie.

Start przy komplecie publiczności do jednego z wyścigów finałów IMP z 1953 roku.

Turnieje indywidualne, które znane są do czasów obecnych, wyłaniają krajowego czempiona od 1949 roku, choć w niektórych z późniejszych sezonów odbywało się kilka rund. Zawody finałowe poprzedza do dzisiaj system eliminacji, a w wielu ostatnich latach przeprowadzane były one od ćwierćfinałów. Pierwszym Indywidualnym Mistrzem Polski, który tytuł wywalczył według „klasycznego” schematu, czyli w zawodach indywidualnych, był Alfred Smoczyk, który dokonał tego w wieku 21 lat. Miało to miejsce dokładnie 23 października 1949 roku w Lesznie. Niestety zawodnik ten nie doczekał kolejnego finału, ponosząc tragiczną śmierć w wypadku motocyklowym w lesie Kąkolewskim 26 września 1950 roku. Przed turniejem, który odbył się niespełna dwa tygodnie po tym wydarzeniu (8 października w Krakowie), władze Polskiego Związku Motorowego podjęły decyzję o przyznaniu pośmiertnie Alfredowi Smoczykowi tytułu mistrza Polski. Tym samym pozostali zawodnicy rywalizowali tylko o tytuł I i II wicemistrza, choć ostatecznie w 1984 roku działacze PZM podjęli decyzję o przywróceniu tytułu mistrzowskiego za rok 1950 Józefowi Olejniczakowi. Alfred Smoczyk natomiast otrzymał tytuł honorowego mistrza Polski.

W pierwszych dwóch odsłonach finałów Indywidualnych Mistrzostw Polski (1949-1950), stosowano punktację 4-3-2-1, a jedyny brak zdobyczy zawodnicy notowali, gdy nie udało im się ukończyć wyścigów. Klasyczne, znane dzisiaj wszystkim zasady, czyli trzy punkty za pierwsze miejsce, dwa za drugie, jeden za trzecie i zero za ostatnie, stosuje się od 1951 roku. Pierwsze dwa turnieje finałowe według takich regulacji, odbyły się we Wrocławiu, a triumfowali w nich Włodzimierz Bendrowski i Edward Kupczyński. Cztery kolejne sezony przyniosły wyłonienie Indywidualnego Mistrza Polski w kilku rundach. W każdej z edycji IMP, które odbywały się w latach 1953-1956 brano pod uwagę najlepsze trzy wyniki, które uzyskali finaliści w odpowiednio czterech, pięciu, czterech oraz trzech rundach (w 1956 roku do klasyfikacji końcowej zliczano zatem wszystkie punkty). We wspomnianych czterech sezonach Indywidualnymi Mistrzami Polski zostawali kolejno Florian Kapała, Włodzimierz Szwendrowski, Mieczysław Połukard i ponownie Kapała. Pierwszym zawodnikiem, który został na torze dwukrotnym mistrzem był zatem Szwendrowski.

Zenon Plech jako pierwszy zawodnik w historii po raz piąty został Indywidualnym Mistrzem Polski – miało to miejsce w 1985 roku na torze w Gorzowie. Dopiero szesnaście lat później – dotąd jako jedyny – rekord wyrówna Tomasz Gollob.

Od 1957 roku, w niemal wszystkich latach do tej pory Indywidualny Mistrz Polski wyłaniany był w jednodniowym turnieju finałowym. Od tej edycji wprowadzono również zasadę, że zawody, decydujące o medalach odbywają się na torze Drużynowego Mistrza Polski z poprzedniego roku, choć pośrednio stosowano ją również w latach 1953-1956, kiedy to jedna z rund odbywała się na torze triumfującej w tamtych latach Unii Leszno. Odstępstw od reguły organizowania finału IMP przez klub, który zwyciężał w poprzednich rozgrywkach, było od 1957 roku bardzo niewiele i można je policzyć na palcach jednej ręki. W sezonie 1959 Drużynowym Mistrzem Polski został zespół Włókniarza Częstochowa, a turniej finałowy IMP rozegrano w kolejnym roku w Rybniku, w 1983 roku finał IMP odbył się z Gdańsku zamiast w Zielonej Górze, w 1990 roku organizatorem był klub z Lublina, a nie z Leszna, a ostatni taki przypadek odnotowaliśmy w sezonie 1996. Wtedy to finał IMP rozegrano na stadionie Gwardii Warszawa, choć tytuł DMP we wcześniejszym roku wywalczył zespół z Wrocławia (trzeci z rzędu).

Ponieważ w 1984 roku Drużynowe Mistrzostwo Polski zostało decyzją Głównej Komisji Sportu Żużlowego odebrane Unii Leszno, finał IMP w kolejnym sezonie rozegrany został na torze wicemistrza, czyli Stali Gorzów Wielkopolski. Tylko dwukrotnie w historii rozgrywania turniejów finałowych, odbyły się zmagania dwudniowe. Miało to miejsce w latach 1987-1988 odpowiednio na torach w Toruniu i Lesznie. Wówczas do końcowej klasyfikacji liczono wszystkie punkty, wywalczone przez zawodników w ciągu dwóch dni, a złotymi medalistami zostali wtedy zawodnicy klubów organizatorów, czyli Wojciech Żabiałowicz (1987) i Roman Jankowski (1988).

Ostra rywalizacja w pierwszym wirażu pierwszego wyścigu podczas finału w 1983 roku w Gdańsku. Od lewej: Jan Krzystyniak, Roman Jankowski, Zenon Plech i w tle Grzegorz Kuźniar.

Raz w historii rozgrywania finałów Indywidualnych Mistrzostw Polski zdarzyła się sytuacja, w której na końcowym podium stało czterech zawodników. W 2002 roku turniej w Toruniu musiał zostać zakończony po czterech seriach, a mistrzem został wtedy Tomasz Gollob z 11 punktami. Na kolejnych pozycjach uplasowało się trzech zawodników, którzy zgromadzili natomiast po 10 „oczek”. Trzy indywidualne zwycięstwa odniósł Krzysztof Cegielski i to on został wicemistrzem, Jacek Krzyżaniak i Piotr Świst mieli natomiast po dwie wygrane oraz dwukrotnie mijali linię mety na drugich lokatach. Ponieważ jednak nie spotkali się oni ze sobą w biegu bezpośrednim, obaj zajęli ex aequo trzecie miejsce i przyznano im brązowe medale.

W klasyfikacji wszech czasów Indywidualnych Mistrzostw Polski zdecydowanym liderem jest Tomasz Gollob. Zawodnik, który jest ikoną polskiego sportu żużlowego, wywalczył w swojej karierze aż 16 krążków, w tym osiem złotych, do których dorzucił pięć srebrnych i trzy brązowe. Drugie miejsce zajmuje Zenon Plech z pięcioma złotymi medalami oraz dwoma srebrnymi. Na najniższym stopniu podium w tabeli wszech czasów znajduje się Andrzej Wyglenda, który zgromadził cztery złote krążki, dwa srebrne i jeden brązowy. Z zawodników, którzy jeszcze kontynuują kariery, najwyżej plasuje się czterokrotny Indywidualny Mistrz Polski Janusz Kołodziej (czwarta pozycja), który do swoich triumfów dorzucił jeszcze cztery brązowe medale. Szóste miejsce zajmuje z kolei Maciej Janowski z dwoma złotymi krążkami, dwoma srebrnymi i trzema brązowymi.

Wliczając turnieje finałowe IMP, organizowane od 1949 roku, najwięcej z nich odbyło się w Lesznie. Rozegrano tam pierwszy, w latach 1953-1956 zawsze odbywała się tam jedna z rund, a w kolejnych sezonach impreza ta zawitała do tego miasta 11 razy. Łącznie na obiekcie Unii Leszno odbyło się zatem 16 finałów, w tym jeden dwudniowy w 1988 roku. Drugie miejsce pod względem liczby finałowych imprez zajmuje Rybnik. W tym śląskim mieście rozegrano dwie z rundy w latach 1953 i 1955 oraz aż 13 pojedynczych finałów (najwięcej), co łącznie daje 15 wydarzeń. Dwucyfrową liczbę turniejów finałowych, w których kibice poznawali medalistów Indywidualnych Mistrzostw Polski, osiągnął jeszcze Gorzów Wielkopolski. W tym mieście rozegrano do tej pory 10 jednodniowych finałów.

Tomasz Gollob to legenda i multimedalista finałów IMP, gdzie w historii wywalczył aż szesnaście medali, w tym ośmiokrotnie zostając mistrzem Polski: 1992, 1993, 1994, 1995, 2001, 2002, 2006, 2009.

Najwięcej turniejów finałowych ma na swoim koncie Edward Kupczyński, który swoją karierę rozpoczynał w Związkowcu Warszawa w 1950 roku, a kończył ją reprezentując Gwardię Łódź w latach 1967-1971. Wystąpił on łącznie w 21 finałach. Drugie miejsce w tej klasyfikacji zajmują Tomasz Gollob z Piotrem Protasiewiczem, którzy walczyli o Indywidualne Mistrzostwo Polski po 20 razy. Andrzej Huszcza i Janusz Suchecki w finałach meldowali się natomiast 19-krotnie.

Trofeum przechodnim, za zwycięstwo w finale Indywidualnych Mistrzostw Polski jest tzw. Czapka Kadyrowa. Pierwotnie dwóm polskim zawodnikom, a konkretniej Antoniemu Worynie i Andrzejowi Pogorzelskiemu, podarował ją radziecki żużlowiec Gadbrachman Kadyrow w 1963 roku. Jako pierwszy czapkę tę otrzymał mistrz Polski z tego roku, czyli Henryk Żyto (8 września), a w następnych latach powstała tradycja przekazywania jej kolejnym mistrzom. Od tamtej pory na Czapce Kadyrowa haftowane były nazwiska triumfatorów finałów IMP oraz daty zdobycia przez nich tytułu.

Ostatni raz system wyłaniania Indywidualnego Mistrza Polski zmienił się w sezonie 2013. Od tamtego roku po rozegraniu 20 biegów, odbywały się jeszcze dwa dodatkowe wyścigi. Dwóch najlepszych zawodników po serii zasadniczej trafiało bezpośrednio do finału, a dwa kolejne miejsca uzupełniała najlepsza dwójka z biegu barażowego, w którym startowali ci z pozycji 3-6 po 20 wyścigach. Indywidualnym Mistrzem Polski zostawał zawodnik, który wygrywał bieg nr 22. Rozwiązanie to od lat stosowane było wcześniej m.in. w Wielkiej Brytanii i miało zapobiec przypadkowości, wydłużając dodatkowo emocje, wiążące się z wyłanianiem kolejnego mistrza Polski. Ostatnim zawodnikiem, który został Indywidualnym Mistrzem Polski po 20 biegach był śp. Tomasz Jędrzejak, który dokonał tego 15 sierpnia 2012 na torze w Zielonej Górze. Aktualnym krajowym czempionem jest Bartosz Zmarzlik, który swój pierwszy tytuł w karierze zdobył 11 lipca 2021 w Lesznie.

W sezonie 2022 czekała nas kolejna zmiana, a najlepszego polskiego zawodnika poznaliśmy po rozegraniu trzech turniejów finałowych. Swój sukces sprzed roku osiągnął Zmarzlik, który triumfował w dwóch z nich. Drugi był Dominik Kubera a trzeci Janusz Kołodziej. W 2023 roku po raz trzeci z rzędu triumfował Bartosz Zmarzlik. Srebrny medal po wyścigu dodatkowym zdobył Maciej Janowski a na najniższym stopniu podium stanął Patryk Dudek

TRANSMISJE

Wszystkie rundy IMP 2024 obejrzysz
tylko na Canal+ SPORT5
ZOBACZ WIĘCEJ

SOCIAL MEDIA

Bądź na bieżąco z wszystkimi
wydarzeniami na naszych kanałach